Vanuit Surabaya naar Manado, Sulawesi

Om 06:00 hadden we de taxi besteld dus alweer vroeg uit de veren. Het ontbijt is om 06:00 dus we zouden ook 2 dozen mee krijgen met ontbijt wat we dan op het vliegveld kunnen opeten. We hadden weer de koffers gisteravond gepakt met een mix van kleding voor het geval als een van de koffers niet zou arriveren. Het is een lokale vlucht (domestic) en het gewicht is dan 20 kg voor de koffer. Hierom had ik mijn ademautomaat uit de koffer gehaald en in mijn rugzak gestopt. Scheelt echt in het gewicht, dus op het vliegveld zullen we het wel merken.
Het hotel is mooi waar we verbleven, luxe en daardoor duur. Een biertje is hier Rp 75.000, maar dan voor een kleintje. Een grote kostte ons max. 51.000 tot nu toe dus echt wel duur. Zeg maar 5 euro en dat is echt aan de prijs. Het eten daar en tegen viel weer mee. We aten voor RP 150.000 pp, een buffet. Duurder dan onderweg, maar he, waar eet je nog voor grofweg een tientje in Nederland. Toegegeven onderweg aten we voor de helft!

De taxi was op tijd en in een half uurtje stonden we op het vliegveld. Onderweg 2x door de tol gegaan en op het vliegveld nog parkeergeld, een totaal van RP 15.000. En daar sta je dan met je goede gedrag. Waar moeten we zijn. Even vragen maar en 2x naar een abdere checkin gestuurd. En nu maar eens zien wat de koffers wegen. De mijn 21,3 kg, die van Ingrid 22,3 kg. Die van haar was nu wat zwaarder. Maar geen probleem met het overgewicht, er werd geen woord over gerept. Vliegtuig zou wel niet vol zitten, wat ook bleek te kloppen trouwens.
De bagage ging zonder problemen door de scan, ze wilden wel even weten wat ik nu in mijn rugtas had, de ademautomaat dus, en wat zat er nu in die doosjes? Ontbijt! We hebben dat op een bankje opgegeten en daarna een kopi (koffie) genomen. We vliegen om 08:10 en hadden nog wat tijd, maar de winkeltjes stelden niet veel voor. We zaten op tijd in het vliegtuig en hadden geluk, we zaten bij de nooduitgang en hadden mooi een riante beenruimte. Alleen de stoel kan niet achterover maar ja, je kan niet alles hebben :-)
De vlucht ging soepel. Het is maar 2,5 uur vliegen dus in no time stonden we weer aan de grond. Nu de koffers ophalen (beide waren er gelukkig) en op naar de uitgang. En ja hoor, daar stond Jimmy te wachten. Hij bracht ons naar het Thalissa resort.

Dit blijkt een mooi resort te zijn, gerund door een Nederlandse, Simone. Die woont al 18 jaar op Sulawesi. Het huisje waar we slapen is primitief en luxe tegelijk. Airco, een douche alsof je onder een waterval staat, echt leuk.
Simone snapt alleen niet waarom het reisburo het geheel zo heeft geboekt en ik nu dus ook niet. We slapen nu 1 nacht hier, dan 3 nachten aan de overkant op een kleiner eiland (Bunaken) om daarna weer bij Simone 1 nacht te slapen. Nogal een een gedoe voor niets. Je duikt in hetzelfde water. Maar goed, het is zo als het is.

Het is erg gezellig hier, de groep duikers is divers, Duits, Nederlands, Frans en USA. En we zitten allemaal door elkaar aan de tafels. we vielen met de neus in de boter en konden meteen aan de lunch.Het eten is heerlijk en 's avonds met het diner niet anders, heerlijk.

Van het ene resort naar het andere

Vandaag bijtijds op. Omdat Simone geregeld had dat we door SeaBreeze zelf opgehaald zouden worden om 15:00 hadden we vandaag mooi de tijd om 2 duiken te maken in de ochtend, 08:00 en 10:00. Dat betekent om 07:00 ontbijt, om 07:30 pak passen en om 08:00 uur op de boot. Het passen duurde niet zo lang, het was alleen warm om met 27 graden een wetsuit aan te passen, maar je moet er wat voor over hebben. We voeren bijtijds uit en na ca. een half uur varen lagen we op onze duikstek voor het eiland Bunaken. We gaan een duik langs de muur maken. Dit begint op ca. 10 meter diepte en gaat dan loodrecht naar beneden tot een diepte van meer dan 65 meter. Wij bleven hangen op ca. 25 meter.
Er staat een lichte stroming waardoor we langs de wand mee gevoerd werden. Ik begrijp wel dat men dit een van de mooiste plekken vindt om te duiken! We zijn 2x heen en terug gegaan waarbij we langzaam steeds een stukje minder diep zijn gegaan. Prachtig koraal, veel vis, kleine krabbetjes etc. in een woord schitterend.
Na a. 56 minuten waren we weer aan de oppervlakte en gingen weer aan boord. Ik had ondertussen wat hoofdpijn gekregen en dat werd erger aan boord. Ik heb dan ook afgezien om de 2de duik te maken. Gelukkig voor mij moesten we 2 anderen nog oppikken bij het resort zodat ik aan land kon gaan om een beetje te kunnen gaan slapen. Ingrid heeft wel haar 2de duik gemaakt, dit voor de stad Manado op een zanderige bodem met een kunstmatig rif van betonbuizen. Was niet een interessante plek vond ze.
Hierna zijn we gaan lunchen en snel de spullen in de koffer gestouwd. Het liep al tegen 3 uur. Zwetend heb ik de koffers naar beneden gebracht. Gelukkig werden ze daar over genomen door de mensen van de boot die al warren gearriveerd.

Ook nu ca. 30 minuten varen en kwamen we bij ons resort aan. We konden nog net met droge voeten aan wal komen, het water was al weer wat gestegen. Na het bekende welkomst drankje en de briefing over de huisregels door Emmy werden we naar ons hutje gebracht. Het doet sterk aan Fiji denken, het paadje met veel planten en bomen en het uitzicht. Het is duidelijk een minder resort dan Thalassa. Het uitzicht en accomodatie in de grote ruimte waar we eten is fenominaal, zo direct aan het water, maar de hut is duidelijk minder. Geen airco maar alleen een fan is tot daar aan toe, maar de toiletruimte is groot maar minimaal ingericht: een toilet waar de watercloset het niet doet, een douche met alleen koud water en een wastafel in de anderen hoek waar het water over de vloer wegstroomt naar het putje bij de douche. Ook is het nu niet bepaald brandschoon. Het minste wat we tot nu toe hebben gehad. Ben benieuwd of we kunnen slapen straks met alleen een fan.

Het eten is prima en Terry de eigenaar had een fles wijn waar we ook nog een slok mee mochten drinken. Diana zijn vrouw viel aan tafel in slaap, en dat na slechts 2 slokken wijn. Maar ook Ingrid had moeite om haar ogen open te houden op een bepaald moment :-)
We zijn maar bijtijds, 20:00 uur, naar onze kamer gegaan, nog snel even afspoelen, tanden poetsen en naar bed. We sliepen verbazend wekkend toch wel snel. De klamboe om ons heen, half op ons hoofd en aangezien het bed niet al te lang is ook onze voeten lagen tegen het net aan. Maar zoals gezegd, we sliepen, naakt onder een klamboe. Dat zullen we nog wel vaker tegen komen.

De volgende dag.
Na een klamme nacht zijn we ons even gaan afspoelen onder de koude douche. Ik dacht dat ik het verschrikkelijk zou vinden, maar alleen mijn rug vind het niet fijn, de rest van mijn lichaam vindt het heerlijk verfrissend :-) We zijn nog maar met 5 mensen op het resort, Ziggy, Renate, Sandra en wij. De anderen zijn Duitser maar ik heb moeite om mijn taalknop om te zetten, ben teveel gewend aan Engels.. Het blijkt dat wij het nogal getroffen hebben met ons hutje, Renate en Sandra, vriendinnen, hebben wat last van kakkerlakken. Wij alleen wat van mieren in de badkamer, kleintjes, maar gelukkig niet in de kamer. De dames verhuizen vanavond naar een ander huisje, de grootste en als compensatie voor half geld. Na het otbijt gaan we weer de boot op om te duiken. Weer 2 en misschien 3 vandaag. De eerste is op Negri.
Easy diving werd er gezegd en dat was ook zo. Op een langzame stroming gingen we langs het rif. Veel kleine vissen, een Blue Spotted Eagle ray lag rustig te schuilen en dan mis je toch een lamp of goede flitser blijkt want behalve wat rots zie je het beestje niet, helaas. Na 54 minuten kwamen we weer boven. Ik voelde me vandaag heel relaxed, beter dan gisteren moet ik zeggen.
Eenmaal iedereen weer an boord lieten we ons weer verwennen met thee, koffie, koekjes en fruit. Na een uur zo rond gedobberd te hebben is de motor weer gestart en zijn we naar de 2de duikstek gevaren, Raymond. Hier stond een sterke stroming, maar iedereen wilde hier wel het water in. Nu de stroming was inderdaad erg sterk. Als in een achtbaan werden we langs het rif gevoerd. Meestal alleen horizontaal maar af en toe werd je omhoog of omlaag gestuwd. Goed op de dieptemeter letten was het daarom wel. We hebben veel gezien, maar 2 schildpadden waar we bijna bovenop zaten waren toch wel de dierlijke hoogtepunten. De stroming was te sterk om op details te letten, het rif schoot langs ons heen.
De planning was max 20 meter, maar ik geloof datt we dat heel even geraakt hebben maar grotendeels zijn we op diepte van 15 - 10 meter langs het rif gegaan. Goed opletten. Ingrid voelde zich safe als ze mijn hand kon vasthouden dus gezamenlijk zaten we in deze achtbaan. Het was niet eng of zo, alleen totaal anders, een avontuur. Maar we hebben het uur niet vol gemaakt, met ca. 40 minuten waren we toch wel weer boven.

Eenmaal weer aan boord zijn we weer richting het resort gevaren. Ikzelf en Ingrid hadden het rif geraakt met onze benen waardoor we kleine schaafwondjes hadden opgelopen, het nadeel van een shorty. Maar met alcohol werden we gedesinfecteerd. We konden nu boven op het rif voor het resort de boot afmeren. Wel moesten we door het water naar de kant lopen. Hierna even onder de douche en gauw gaan lunchen, we hadden trek gekregen. De 3de duik hebben we voorbij laten gaan. Ik had wat last van mijn oor, het voelde niet lekker, en dacht "better safe than sorry".
Dus nu zitten we lekker lui in de 'kantine', zicht op zee en met een licht zeebriesje is het prima uit te houden. Of ik nog ga snorkelen weet ik niet, ik denk van niet. Het voelt vreemd bij mijn oor. Maar het geeft we wel even de tijd om deze dagen vast te leggen.
Morgen worden we weer naar wal gebracht en gaan we naar het Tangkoko reservaat voor de Taurius aapjes.

Duiken vandaag en morgen

Vandaag min of meer hetzelfde ritueel als gisteren. Bijtijds op voor het ontbijt, naar de duikshop om een pak te passen. Alleen alles net even wat later, wel relaxed. Om 09:00 voeren we uit op een iets kleiner boot, maar de zee is zo kalm dat we geen pil innemen tegen zeeziekte. En dat bleek ook te kloppen. We duiken vandaag 2x, als het goed gaat tenminste. De eerste stek is Ron's en de 2de Mandolin. Ron's is een zanderige bodem wat redelijk langzaam afloopt maar de diepte is toch nogal 28 meter waar we duiken en dat is zeker niet het diepste gedeelte, dat gaat veeeeeel dieper. Veel los staand koraal met veel vis eromheen.
De 2de bij Mandolin is echt de muur waar Bunaken National Park zo beroemd om is. Door het afnemend tij is er nu wel stroming en dat samen met de straat tussen 2 eilanden geeft redelijk wat stroming. Maar met de stroom mee is het "easy diving". Je laat je gewoon meevoeren en kijkt ondertussen rustig om je heen. Ik begon het alleen wel wat koud te krijgen. We duiken nu met een shorty en dat is hier door de stroming en watertemperatuur van 27 graden aan de grens van aangenaam. Maar eenmaal uit het water gaat het beter hoewel ik niet echt op temperatuur lijk te kunnen komen. Ook nu veel gezien, veel gefotografeerd. Dit was echt een mooie plek om te zijn.
Aan land gaan bleek nu niet eenvoudig. Door het lage tij konden we niet bij onze steiger komen maar door de golfslag was ook het aanleggen bij een andere steiger niet eenvoudig. Stuurmanskunst heeft geholpen en we konden aan wal, Wel met natte voeten, maar dat was te verwachten. Vanmiddag na de lunch een dutje gedaan en opeens is het 5 uur, echt geslapen dus.

Vandaag 7 april, de 3de duikdag

Relaxed weer opgestaan na een klamme nacht. Onder alleen een fan is toch wel even wat anders dan met een airco. Maar goed, onder de koude douche, daar fris je wel van op. Alleen mijn rug vindt dat niet fijn, de rest van mijn lichaam vindt het meer dan aangenaam. Ontbijten en dan met z'n vieren naar de duikshop om daar aan boord te gaan. Wel goed controleren of alles aanwezig is, de boys hebben alles wel uitgespoeld en opnieuw in de krat gedaan, maar dat is geen garantie. Maar alles was aanweizg dus we konden gaan.
Eerst naar Negri, tegenover Ron's maar bij een ander eiland. Dit is een prachtige plek, lichte stroming en ongemeen veel kleine vis. Een Blue Spotted Eagle Ray hield zich verborgen en dan merk je dat een extra flitslicht geen luxe is. Nu zie je op de foto alleen een donker gat :-( Na ca. 50 minuten waren we weer boven water, weer koekjes, thee, koffie en fruit. Rustig dobberend wachtten we ongeveer 5 kwrtier en dan werd de motor gestart voor duikplek 2, Raymond
Hier stond een ongemeen sterke stroming maar we wilden het allemaal wel eens meemaken. Eenmaal onder water merkte je dat het echt een sterke stroming was, met een flink gangetje schieten we langs het rif. Maximaal 20 meter hadden we gezegd, maar we hielden het maar op een gemiddelde van 10 meter. Het was als een 8-baan. Normaal alleen horizontaal maar soms werden we omhoog gestuwd, en soms omlaag. Het was zaak de dieptemeter goed in de gaten te houden.
Wel hebben we 2 schildpadden van dichtbij kunnen zien. Soms moesten we ons even aan het koraal vasthouden zodat we min of meer bij elkaar bleven met z'n vieren. Maximaal een uur werd 40 minuten want het is af en toe best werken en dat kost lucht. Maar goed we zijn weer een ervaring rijker en ik had het niet willen missen, dit avontuur.
Morgen gaan we hier al weer weg, dan naar het Tangkoko Nationaal park, aapjes kijken.

Weg bij Bunaken en naar Tangkoko

Vandaag hebben we geen haast, we hoeven pas om 10:00 uur met de boot mee. Een half uurtje varen en om 10:30 worden we weer verwacht aan wal. Dus 'uitgeslapen' verschenen we aan het ontbijt. Het ritueel van vroeg naar bed en vroeg weer op begint al door te werken. Om 08:00 zaten we al aan tafel. Ziggy was de enige die ging duiken vanochtend. Renate bleek een probleem op haar hak te hebben opgelopen met niet goed passende vinnen en ook haar bril bleek te schuiven waardoor ze ook een geïrriteerde huid had op haar bovenlip. Dus inplaats dat wij hen uitzwaaien zwaaien zij ons straks uit. 'Zij' zijn Renate en Sandra. Gisteravond zijn we bij de dames uitgenodigd geweest om voor het diner een biertje te drinken op hun nieuw terras. Zij hadden geklaagd en hadden nu een riant onderkomen gekregen. Email adressen zijn uitgewisseld zodat ik een filmpje nog naar hun kan mailen en als wij naar Berlijn gaan kunnen we bij hen aankloppen om de stad te bezichtigen.
Om 10:00 lag de boor inderdaad klaar, onze koffers al aan boord en alleen wij nog niet. Met een half uur varen hebben we in Manado van Tierry en Diana afscheid genomen. Zij warne mee gegaan, moesten hun dochter weer naar school brengen, geld wegbrengen naar de bank etc. Onze chauffeur was weer Jimmy en nadat de boel in de auto was geladen zijn we voor een tochtje van 2 uur naar Tangkoko National Reserve gereden. Daar hadden we in een lodge een onderkomen. Een eenvoudig hutje bleek, koude douche, enkel een ventilator. WE waren er al vroeg, 12:30, mooi optijd voor de lunch. Hierna hebben we een dutje gedaan. We gaan met de gids mee en die zou om 17:00 komen.
Om 16:00 werd er echter al op ons raam geklopt, de gids, Asis, stond ons al op te wachten. Nadat we ons op aanraden goed hadden ingepakt, lange broek, pijpen in de kousen tegen de kleine mieren, en een blouse met lange mouwen, gingen we op weg. Een half uur lopen tot de ingang waar we RP 100.000 konden neertellen voor de toegang en Rp 70.000 voor de gids. Per persoon dan weer wel. Maar goed, wij de jungle in. Het was op dat moment nog licht, we konden nog goed zien waar we onze voeten konden neerzetten.
Na weer een half uur door de bush gelopen te hebben kwamen we bij een boom aan waar al 2 andere stonden, met een groot fototoestel. De Tarsiers hadden zij al gezien, nu wij nog. En ja hoor,nog schuw kwamen ze uit de spleten van de boom te voorschijn. Als de zaklantaarn van de gids op ze scheen bleven ze meteen stil zitten in het begin of schoten weg. Later bleven ze gewillig zitten, maar dan blijkt dat een normaal toestel zonder telelens en goede flitser te weinig resultaat geeft. Je ziet ze wel, maar het blijft klein en wazig. De filmcamera geeft al een beter resultaat, lichtgevoeliger en een groter zoombereik. Maar gelukkig, we konden een prchtige foto maken: van de camera van de jongens die daar al stonden :-) Zo hadden we toch een goed beeld van de beestjes gekregen. Na een goed half uur zijn we weer terug gegaan, voldaan, drijfnat van het zweet. Wat een vochtigheid daar, en dan zo goed ingepakt, bah, wat voelde we ons vies.
Terug zijn we eerst gaan eten, dan snel onder de douche en naar bed. Immers, morgen staat er nog een tocht op het programma en dat is om 05:00 al vertrekken!

Vandaag 9 april, de Makaken zoeken

De wekker liep dus al weer vroeg af en met wat koekjes en koffie waren we weer klaar voor het 2de avontuur. DE zelfde kleren als gisteren hebben we maar weer aangetrokken, het zou wel weer warm en klam worden. Ook nu naar de ingang van het park, en opnieuw even dokken. En daar gingen we weer, maar nu een iets andere route. Nadat we van het hoofdpad af waren gegaan ging het behoorlijk omhoog. Plan Plan, en we sjokte achter onze gids aan. Opeens begon hij wat te roepen, er kwam echter geen antwoord. Hij pakte zijn telefoon er ook nog bij. Waarschijnlijk zijn de Makaken geëvolueerd :-)
Blijkt hij naar andere gidsen te bellen om te horen waar de apen vandaag zich ophouden. Ze trekken namelijk door het woud dus zitten niet altijd op dezelfde plek. Maar al snel hierna kwamen ze dan toch in beeld. Het bleek een grote groep te zijn, met een alpha mannetje ergens tussen in en de rest liep er omheen, groot en klein. De meesten over de grond, maar er waren er toch ook wel die door de bomen hun weg zochten.
We konden er rustig tussendoor lopen. Langzaam geen aanstoot geven. Als ze je aanraken is dat geen probleem maar je moet geen kras oplopen, dan heb je met 100% zekerheid rabies. Maar alles ging goed en we hebben heerlijk genoten. Zo dicht bij in de vrije natuur! Moeders met kleintjes, rustig zittend terwijl moeder zelf werd gevlooid. Kleintje die lagen te ravotten, schitterend gewoon. Dit is echt een aanrader voor een ieder.
Maar aan alles komt een eind en ook wij moesten weer terug. De gids was voor ca. 3 uur in totaal en als we echt langer wilden: de kassa moet dan weer rinkelen. Maar we hadden genoeg gezien, we hadden onze plaatjes en film dus het was mooi geweest. Terug komend zijn we gaan ontbijten, 4 pannekoekjes met banaan en wat fruit. Dan snel onder de douche, het was net zo klam als gisteravond. Nu weten we dat we weer terug gaan naar Thalassa Dive Resort waar een heerlijke douche, kamer en airco ons staat te wachten. Kunnen we de natte boel meteen even wassen en te drogen hangen.
Jimmy kwam ons om 10:00 al weer ophalen en na een ritje van 2,5 uur waren we weer op het resort. DE autorit was al heerlijk, airco, droge lucht :-) We zijn meteen naar onze kamer gegaan, een andere dan de eerste keer, maar net zo mooi. En ja, gauw de was gedaan en in de zon gehangen. Dan kan dat morgen tenminste droog en schoon mee het vliegtuig in. Hierna zijn we gaan lunchen en toen heerlijk in het zwembad gaan dobberen. Water van 18 graden, en een koud biertje op de rand, wat een straf om hier te zijn :-)
Maar goed morgen gaan we weer verder, naar Makassar voor 2 nachten en dan weer verder trekkend voor 14 dagen door Torajaland. Nu eerst dineren, want zo lekker is dat hier wel, en dan zien we wel. Morgen hoeven we pas om 13:00 hier weg.

Manado - Makassar, einde van de rustperiode

Vannacht sinds een tijdje weer geslapen op een kamer met airco. Zowel Ingrid als ik hadden het koud vannacht. We hadden de temperatuur al op 21 graden gezet, maar dan nog hebben we iets extra aangetrokken. Blijkbaar went het toch om alleen met een ventilator te slapen. Zoals gezegd, we hebben geen haast vandaag en hebben dan ook lekker lang op bed gelegen. Lekker plan-plan. Het ontbijt was weer lekker, geroosterd brood met een omelette en.... hagelslag. Dat is toch al weer een tijdje terug en smaakte geweldig. En dan nog even genieten, een kopje koffie mee en in het prieeltje boven zee genieten van de rust en een koel windje.
Maar de koffer moest nog wel gepakt worden dus om half twaalf zijn we maar naar de kamer gegaan. Ingrid had gevraagd of we om 12:00 wat te eten konden krijgen en ook dat is hier geen probleem, prima service. De koffers waren snel gepakt en om 12:00 zaten we al aan de lunch. Het smaakte weer voortreffelijk. De koffers werden weer zoals hier gebruikelijk naar beneden gedragen en stonden klaar toen Jimmy ons keurig op tijd kwam ophalen om naar het vliegveld te brengen.
Bij het inchecken bleken onze koffers weer te zwaar, 22 kg maar ook nu geen probleem, ging zo de lopende band op. In de hal is weinig te doen dus we zijn door de security check gegaan en hebben boven, tja we moesten een trap op, nog een kopje koffie genomen. Hollandse prijzen maar dat was te verwachten. En dan wachten tot 14:15 dan zouden we aan boord kunnen. Maar ne, at werd wel wat(?) later. Zoals iemand zei: de tijden hier zijn van rubber. Maar goed, met 5 kwartier zaten we dan toch met z'n allen in het vliegtuig. Flink vol en ieder heeft volgens mij veel te veel handbagage. Ook daar doen ze niet moeilijk over, dus volgens mij met flink wat overgewicht zijn we de lucht in gegaan. Zou het daarom zijn dat de maatschappijen hier op de zwarte lijst staan of is het de Indonesische onverschilligheid dat men van alles mee kan nemen. Ook flesjes met water worden hier zo geaccepteerd. Op Schiphol gaat dat dus echt niet lukken.
Nu maar eens zien of de chauffeur in Makassar ook een klok heeft van rubber en ons nog staat op te wachten ;-) En ja hoor, hij heeft inderdaad staan te wachten. Ook hij vindt dat de tijd van rubber is hier in Indonesië. De koffer van Ingrid heeft een klein probleem, het handvat op de korte kant heeft het begeven aan een zijde. De schroeven zijn door het plastic heen getrokken. Maar eens zien of ik dat nog kan fixen met wat tandenstokers. Zolang de rits het maar houdt is er niet veel mis. De koffers zaten snel in de auto en na een half uur stonden we al weer in de lobby van het hotel. Overmorgen worden we door een andere chauffeur opgehaald, Sam. Ik heb een stapel vouchers gekregen, dus dat gaat vast goed komen. Nu maar eens meemaken of Sam Nederlands of Engels spreekt.

We zijn buiten de deur uit eten gegaan. Het restaurant hier was volledig al klaar voor het ontbijt. Wij dus naar een visrestaurant wat os was aangewezen. Een ongezellige tent, groot en smaakloos ingericht. Life muziek, dat wel, maar niet bepaald van een kwaliteit waar je vrolijk van wordt. Maar daar kwamen we dan ook niet voor, we kwamen voor vis. En vis was er in overvloed. We werden meegevoerd naar een zijruimte waar bakken met vis op ijs klaar stonden. Wat we wilden eten? Tja, dat wisten we dus echt niet. De namen zeiden ons niets, we hebben er toen maar 2 aangewezen die ons wel wat leken, Baronang heette de vis. Rp 75.000 per stuk bleek bij navraag, nog geen 6 euro. Daarbij hebben we heerlijke Nasi Seafood besteld met groente en vers fruit als desert. Dit samen met een Bintang, heerlijk gegeten.
Weer terug in het hotel konden we weer afkoelen bij de airco en snel naar bed. Morgen uitslapen, is weer eens wat anders :-)

Vandaag 11 april, Makassar

Lekker lui uit bed en gaan ontbijten. Nu alles was uitgestald was het niet ongezellig zoals gisteravond wel het geval was. En we hebben nu Balinees ontbijt genomen, weer nasi maar nu met groente en vlees op Balinese wijze klaar gemaakt. Het lijkt misschien niets als ontbijt, maar het was heerlijk. Daarna nog wel een geroosterd boterhammetje met hagelslag genomen :-)
Na het ontbijt heb ik eerst maar eens de rekening betaald van het verblijf in Kualal Lumpur, de liegreis naar Bali en het verblijf daar van de eerste 2 dagen. De vouchers hiervoor had ik ook al binnen maar bij gebrek aan een goede internet verbinding was het er niet van gekomen. En hier in het hotel kon ik de vouchers meteen uit laten printen. Is dat tenminste weer geregeld.
En dan naar buiten, Fort Rotterdam stond op het lijstje. Iets meer dan de 5 minuten lopen zoals stond aangegeven in onze beschrijving, maar dat was niet erg, langs de boulevard was het gezellig. Het fort is mooi gerestaureerd en heeft zijn naam in 1667 gekrgen door admiraal Cornelis Speelman. Het is er heerlijk rustig, behalve als er net een school binnen is. Mister, mister, picture? en voordat je het weet staan er 10-tallen kinderen met een mobieltje in de aanslag die met ons op de foto willen. Het was dringen geblazen en we zijn zeker 10 minuten een gewillig onderwerp voor de camera's. Toen ging opeens een fluitje en weg waren ze: rust :-)
De gids hebben we afgeslagen en zijn op ins eigen houtej 'plan-plan' langs de gebouwen gegaan en op de bastions gestaan. Het fort bleek volledig ingebouwd aan de achterzijde! Rondom lopen aan de buitenzijde is geen optie meer. Maar de rust is hier heerlijk, zeker in de schaduw van een palmboom in het gras. Maar het was wel broeierig warm, niet lekker meer, waarschijnlijk door de regenbui die dreigend boven ons hing.
Bij het weer naar buiten gaan stond de man met de Becak ons braaf op te wachten. Hij wil ons graag van dienst zijn en naar de haven brengen en naar de traditionele markt. Maar we hadden het warm, hadden geen zin om de regenbui af te wachten. We zijn wel ingstapt en hebben ons voor 1,40 euro naar het hotel laten fietsen. Lekker comfortabel.
We hadden het onzalige idee om de Spa in te gaan, de jacuzzi om precies te zijn. Leek ons wel lekker. Nou. als je het al warm hebt en ja gaat dan een jacuzzi in van zeker 35 graden als het niet warmer was, dan bleek dat achteraf toch niet zo goed idee :-) Zwetend kwamen we binnen en stomend gingen we weer naar onze kamer. De douche op de koudste stand had geen verkoeling gebracht. De airco op onze kamer was wel de oplossing en na een half uur waren we weer aanspreekbaar.
Nu zitten we met een 2de Bintang op de 11de verdieping. Heerlijk rustig en een mooi uitzicht over de stad. Straks moeten we nog gaan eten, maar of dat weer vis gaat worden? Als lunch waren we ook al weer bij het visrestaurant geweest, nu alleen voor de nasi seafood, maar dat vanavond nog een keer? Een pizza lijkt me nog wel zo lekker.
Maar we zijn niet gaan eten, de lunch van vanmiddag was genoeg om de avond/nacht nog mee door te komen. De 2 biertjes waren trouwens schrikbarend duur, RP 90.000 per stuk, zoveel hebben we niet eerder betaald. Samen met de service waren we over de 200.000 kwijt :-(

Morgen weer verder op onze reis in Sulawesi, we zijn dan 2 nachten in Bira.

Naar Bira, op het zuidelijkste puntje van Sulawesi

Vanochtend stevig ontbeten, immers we hadden gisteravond niets genomen, eigen schuld dus. Het smaakte waarschijnlijk daarom weer heerlijk. Om 09:00 uur hadden we met Sam afgesproken en ruim voor die tijd waren we klaar, zelfs nog even snel naar de ATM gegaan om geld te pingen. Geen idee namelijk waar we terecht komen de komende dagen.
Sam houdt van doorrijden, net als Aris. Hij loodst de wagen met een noodgang door het verkeer. Volgens et boekje zou het een rit van totaal 7 uur worden maar zoals Sam rijdt zou dat wel eens korter kunnen worden :-)

Veel is er niet te vertellen van de rit. Het is de weg langs de kust. Veel rijstvelden, afgewisseld met vergezichten over zee, en uiteindelijk ook zoutpannen. Behalve rijst igt er nu ook mais en zeewier langd de weg te drogen. En de karbouwen, jonge beesten nog, lopen rustig langs de weg.
Watervallen zijn een fenomeen hier blijkbaar want we sloegen uiteindelijk voor de middag af een zijweg in en het ging meteen omhoog. Na een half uurtje kwamen we bij de ingang. Ja, ook nu moesten we weer toegang betalen. 5.000 per volwassene, maar daar vielen wij niet onder. Nee, foreigners moeten 10.000 betalen. Gelukkig was het geen pretpark maar lekker rustig. Ingrid had de donkere wolken zien hangen en vroeg zich af of een paraplu niet handig zou zijn. Sam verzekerde ons dat het niet nodig was. Maar Ingrid had toch gelijk met haar vraag want het begon al snel te regenen, eerst zachtjes, maar al snel een flinke bui. Sam was mee gelopen en klom op een muurtje en sneed 3 bananen bladeren af, onze inheemse paraplu. Toch werden we doornat en als een paar verzopen katten renden we naar de auto. De buitensportkleding droogt snel gelukkig, maar bij de lunch waren we toch nog niet geheel opgedroogd.
Na de lunch reden we weer verder langs de kust om in Tanah Beru te stoppen. Hier blijken de befaamde Makassaarse schepen te worden gebouwd. Volledig van hout en grotendeels nog met de hand worden ze hier opgebouwd. Met houten duvels worden de planken gezekerd, met touw en lijm worden de kieren gedicht. De tijd tikt hier toch langzamer.
Het was interessant om te zien. Daarna dan toch door naar Bira. Blijkbaar ligt het dorp in een nationaal park of zoiets want we moesten toegang betalen. Het stadje stelt niet heel veel voor, maar het heeft een hagelwit strandje. Nadat we ons hadden in gechecked, het was ondertussen 4 uur geworden, zijn we daar ook een biertje gaan halen. Later nog even op de boulevard gaan zitten waar ook de jeugd rond hangt. En ja hoor, we moesten weer op de foto :-) Hierna zijn we gaan eten, braaf onze malariapil weer opgegeten (het was weer zondag) en toen onder de koude douche, het klamme zweet afspoelen. Zelfs ik ben er gewoon onder gaan staan, een hele prestatie voor deze oude man :-)

13 april, Snorkelen in Bira

Veel is er niet te doen, maar het eiland Liukang Lu wat een half uurtje varen is, heeft een mooi huisrif naar het schijnt. Dus na het ontbijt de koffer open en de zwemspullen bij elkaar gegraaid. Samen met Sam zijn we naar het strandje gelopen. Sam had een bootje geregeld en voor 400.000 hebben we de hele dag de beschikking over het bootje en schipper. Alleen spreekt deze nauwelijks Engels. Met handen en voeten maakte hij ons duidelijk dat we bij het eiland niet bij het strand moesten zijn maar meer naar de zee. Hij heeft ons dan ook een heel eind van het strandje daar over boord gezet. En inderdaad, een mooi plek om het water in te gaan. Er zit veel vis, niet zoveel als op de Bunaken, maar er is genoeg te zien. Er zouden ook schildpadden zitten alleen hebben wij die niet gespot. Het bootje voerde min of meer met ons mee toen we zo min of meer langs de kust zwommen. Nar een uur vond ik het wel genoeg, het liep ook al tegen twaalven en ik begon trek te krijgen.
Aan boord geklommen en zowaar, de schipper had een trapje in elkaar laten lassen. Wel zo makkelijk zo. Op het eilandje hebben we heerlijk gegeten: gegrilde vis, rijst en soep. En natuurlijk een Bintang, het zoute water maakt dorstig. Het is vandaag bewolkt en dat is maar goed ook. Een uur in het water kan anders nogal pijnlijk eindigen met een rode rug en kuiten. Maar na 2 uur kwam dan toch voorzichtig het zonnetje door. Wel of niet weer snorkelen? Nee besloten we en hebben ons uiteindelijk weer terug naar Bira laten varen.

Nu zit ik op de kamer, gedouched, de spullen weer uitgespoeld en mijn verhaaltje aan het typen. Het is nog vroeg, half vijf. Straks nog maar even naar het strand.
Uiteindelijk zijn we inderdaad weer op het strang geraakt, en nippend aan ons colaatje kwamen ook Joop en Tonny aangelopen. We hebben nog wat gezellig geleuterd. Daarna zijn we met z'n vieren gaan eten in het restaurant van een vriend. Een vriend van de gids Jaja (Joop had de gids) dan wel. Op het bord daar stond dat het met liefde werd bereid en ze hoopte ook op liefde tijdens het wachten, want het kon wel even duren. En dat klopte ook wel, maar was het wachten meer dan waard!!

Naar Sengkang bij het Tempe meer

Ook vandaag weer bijtijds uit de veren. Nee, niet door de moskee gewekt maar door mijn eigen wekker. Deze is gelukkig weer aanwezig, mijn telefoon :-) Om 7:00 uur zaten we alweer aan het ontbijt. Ik had mijn koffer al meegenomen, scheelt straks weer sjouwen. De duiktas is namelijk weer gevuld met natte spullen wat ik niet in mijn koffer erbij wil hebben, Ingrid trouwens ook niet, hoewel, ik heb het haar niet gevraagd. En punctueel op de afgesproken tijd (08:00) reden we weg. Alles goed nagekeken en we konden vertrekken.
Na 5 minuten gingen we echter alweer de weg af, naar de haven: fotostop. Het is een kleine haven maar er lagen 4 gigantische schoeners (zo staan de schepen in mijn boekje aangegeven) en een prachtig houten zeilschip. Het rook weer duidelijk naar vis, en dat werd ook in grote bakken van de schepen aan wal gebracht. Een krat van 50 kg door 2 gedragen en dat over een smal plankje!
"Mister, foto??" werd er geroepen en ze bleven netjes poseren met een big smile. Ook de vis werd getoond en moest ook op de foto. Zo in het vroege ochtendlicht geeft dat toch wel mooie plaatjes. Alleen de troep die in het water drijft! het is niet voor te stellen. Hier kan je wel zien wat ze bedoelen dat de zee vergiftigd wordt met plastic.

Hup weer de auto in en karren met die hap. Kijk, zei Sam, een aap. Ja hij kent ook Nederlandse woorden. Maar we zagen de aap aan de late kant en op het moment dat we de camera gepakt hadden was hij al van de vangrail af de boom in gevlogen. En hiervoor hoefden we niet eens om 04:00 uit bed te komen :-)
Het werd een lange dag. Een tocht van 7 uur bleek en dat voor 270 km. Maar als je ook ziet hoe de weg erbij ligt, wat een gatenkaas, het is echt slalom rijden en vaak is dat al niet meer voldoende en moet je door de gaten heen. 10 Km/uur is dan wel de snelheid die gehaald wordt. Lopen gaat soms sneller. En weer stoppen, ditmaal bij een plek waar men bruine suiker wint uit de palm. De Bloem wordt afgesneden, het suikerwater opgevangen, dit wordt dan weer ingekookt en uiteindelijk in een kokosnoot verder gedroogd. En zo'n bal kost dan Rp 15.000, zeg maar 10 cent. Maar het werk dat daar aan zit!
De volgende stop is voor de koffie en later nog eens voor de lunch. Met de koffie hadden we pisang goreng met choco genomen als snack. Het was heerlijk en veel, we hadden niet verwacht dat de lunch er nog bij kon, maar ja hoor. De mie goreng with seafood smaakte heerlijk. Het museum in Watampone was gesloten, dus daar hoefde we niet naar toe, maar wel weer naar het restaurant. Ondergetekende had zijn telefoon laten liggen :-( Er rust een vloek op lijkt wel. Even naar het toilet en dan de telefoon laten liggen en bij het afrekenen niet goed opgelet. Gelukkig waren we nog maar net de hoek om anders had ik mijn kop wel tegen een muur geslagen.

Maar hierna ging het snel en vlak voor vieren waren we in het hotel. He he, rust. Maar nee, snel inchecken want om vier uur werden we weer verwcht bij Sam. Er stond nog een kano tocht te wachten op het meer. Zonsondergang schijnt geweldig mooi te zijn hier. Maar met die bewolking?? Het is een gemotoriseerde kano en nadat we in dat wiebelende ding hadden plaatsgenoemen gingen we met een spuitfontein achter ons er vandoor. De mensen hier wonen aan en op het water. Eten van de vis, wassen zich in het water, doen de was, en wie weet wat nog meer. Maar het is leuk om te zien al zie ik mij daar niet wonen. Nadat we door de smallerre waterwegen hadden gebaand kwamen we op het bredere water terecht. Het meer was ooit gigantisch groot, maar is nu langzaam aam het dichtslibben. Ik ben benieuwd hoe het er naar 20 jaar uit ziet en wat er dan van die mensen terecht moet komen.
Midden op het water leven ze ook, en wij gingen dan ook op een drijvende woning. Hier werden we onthaald met thee en, aj alweer, pisang goreng. En ook nu smaakte dat weer heerlijk. Na een kleine donatie gingen we weer terug.
Nu na het avondeten, ja ook dat ging er weer in, zit ik nu op de kamer van mijn hotel. Net geskyped met mijn dochter en alles klaar zetten voor morgen. Shit, ik kan mijn hoofdlampje niet vinden!! Toch niet alles GOED nagekeken vanochtend. Het zal daar wel zijn blijven liggen onder het hoofdkussen. "Je wordt ouder papa" hoor ik de kinderen alweer zeggen.

Vandaag naar het wonderlijke land van Toraja

We hadden vanochtend om 08:00 uur afgesproken met Sam. Echter om 4:30 werden we al gewekt. Er blijken wel 4 moskeëen om het hotel te staan, de ene schetterde nog harder dan de ander door de luidsprekers. Maar met een klein uurtje werd het weer stil en konden we het laatste uur nog even in alle stilte uitslapen. Na het ontbijt heb ik de koffers een voor een 2 verdiepingen afgedragen en prompt om 8 uur stonden we klaar.
Maar waar is Sam? Toevallig slaapt hij in hetzelfde hotel en we wisten welke kamer. Ingrid is maar eens gaan aankloppen en ja hoor een slaperige kop stak om de hoek van de deur. Hij bleek nog te slapen :-) Plan-plan zeiden we al maar hij stond in 5 minuten al bij de auto. Nee, eerst ontbijten en koffie zeiden we en hij accepteerde dat maar al te graag. Niet zo veel later reden we dan toch weg om met 5 minuten alweer te stoppen. Hij was een klein straatje ingereden en daar stonden ook al andere touristen te staan. Hier blijken weverijen te zijn. Nou ja, woonhuizen op palen met onder het eigenlijke huis de weefgetouwen. Boven in het woonhuis worden het zijde (want dat blijkt het te zijn) als draden op een rek gewonden. Hierop worden dan de kleuren aangebracht om uiteindelijk dus op het weefgetouw tot een lap geweven te worden. Hoe ze nu precies het patroon erin krijgen kon ik niet zo goed zien. De draden zijn zo dun dat het moeilijk te zien is en verder spreken ze geen woord Engels, laat staan Nederlands. En wij weer geen Indonesisch.
Nadat Sam zijn auto heeft geparkeerd aanhet begin van het straatje nam hij ons verder mee en liepen we een winkel binnen. Kon niet uitblijven natuurlijk. Behalve zijde is er ook viscose, allemaal daar ter plekke geweven en tot kleding verwerkt. Uiteindelijk hebben we wat souveniers gekocht (wat blijft verrassing) en voor mij heb ik een mooie blouse gekocht in een kleur en patroon wat je thuis ook kan dragen.

Hierna zijn we verder gereden. Hij zou een lange zit worden. Om 11:00 uur een kopje koffie op een plek waar je denkt dat er alleen water wordt verkocht, maar dus ook overheerlijke koffie! En om 13:00 uur, nadat we al ruim 1,5 uur door haarspeldbochten en slingerende weg omhoog zijn gereden hebben we gelunched. Dit ook op de plek waar Erica Terpstra haar lunch heeft gebruikt op haar reis door Sulawesi. Het is bij de erotische berg voor degene die het gezien hebben.
Hierna weer verder over dezelfde slingerende weg. Het begon ook te regenen en al snel liep het water in stromen over de weg, de gaten in de weg maskerend. Hij werd een interessante rit. Bij het passeren van brommers hield Sam wel wat in als hij door het water moest om de brommers een douche modderwater te besparen. Uiteindelijk kwamen we onder de poort door die het begin van Torajaland aangeeft. Door het open raam een foto gemaakt want het regende nog altijd behoorlijk. Maar eens zien hoe dat eruit ziet op het grote scherm van mijn laptop.
Ik had Sam verteld dat ik voor de komende 3 dagen een gids wilde hebben omdat het zo bijzonder hier is dat ik het zonde vind om op ons zelf hier rond te kijken en te trekken. Sam is een beste jongen maar zijn Engels is toch niet van dien aard dat hij de uitleg kan geven die ik kan begrijpen. Dus opeens stopt Sam bij een hutje langs de weg. Blijkt dat daar de gids Daniel woont, dezelfde die Erica heeft gehad. Wij naar binnen, kregen koffie en thee aangeboden en al snel draaide de DVD van de aflevering van "Erica op reis" over Sulawesi. Na een uurtje kwam het gesprek van op gang over wat er te zien is en wat wij wilden zien. En dan een prijs afgemaakt. Veel te veel natuurlijk weer, maar ja, je wilt toch wat en echt afdingen zit niet in mijn genen. En na een lange autorit verlang je eigenlijk ook naar een douche en wat rust. Morgen om negen uur komt hij ons ophalen, ongetwijfeld met Sam als chauffeur.
Nu dan toch naar het hotel en binnen 5 minuten waren we er al. Schitterend zoals het is aangelegd, maar eerst een douche en dan zien we wel verder. We hebben hier 3 volle dagen dus tijd genoeg om rond te neuzen hoe het er allemaal precies uitziet.
Nadeel is dat we nu geen airco hebben in onze kamer en ook geen fan. Nu is het hier ook niet zo bloed heet maar een beetje extra koelte was ons toch wel aangenaam geweest. We zitten op ongeveer 800 mtr boven zeeniveau dus dat verklaart wel de koelere temperatuur, alleen ook de regen, want vanmiddag regende het pijpestelen en dat schijnt hier elke middag zo te zijn.

Het land van de moede koning, Tanah Toraja

Als eerste vast mijn excuses aan degene die net gewend waren aan korte stukjes in plaats van die langdraderige verhalen. Maar vandaag hebben we de eerste dag hier rondgebracht in het land met een rijke traditie rond de dood. En ik wil toch het een en ander hier opschrijven voordat ik het weer kwijt ben als ik thuis ben.

Het verhaal gaat dat ongeveer 2500-2000 bc de mensen uit Zuid China hier aan land kwamen. Nadat ze de oceaan waren overgestoken zijn ze de Straat van Makassar opgevaren. Daar kwamen ze een grote rivier tegen en zijn daar ingevaren om uiteindelijk bij het huidige Tanah Toraja uit te komen. Tanah betekent land, To=persoon, Ra=moe en Raja is Koning: Het land van de moede koning, omdat men zover gereisd had.
Om hun afkomst te eren hebben ze de daken van hun huis de vorm van een schip gegeven en tot op vandaag bouwen ze dit nog steeds zo. Dit naast de meer moderne huizen die meer comfort geven zodat de Togokan (de naam van zo'n woning) meer een status en prestige object is.. We zijn in Kete Kesu geweest, een van de oudste traditionele dorpen. Hier worden de daken nog met bamboe afgedekt. Half doorgesneden en 2 helften naast en tegen elkaar en over de naad een omgekeerde helft, een beetje zoals in Frankrijk met dakpannen gedaan wordt. Echter zo'n dak gaat ongeveer 50 jaar mee en moet dan worden vervangen. Als alle huizen tegenwoordig nog steeds met bamboe bedekt moeten worden is er te weinig bamboe, daarom wordt tegenwoordig veel golfplaat gebruikt.
In het dorp zijn ook de hangende graven te zien. Men begraaft hier de doden door de kisten op houten palen neer te zetten die in de rotsen zijn verankerd. Als het een echt oud deel is gebeurd het dat dit met kist en al naar beneden komt. Het wordt dan aan de kant neergelegd om daar verder te vergaan tot stof. Het doet vreemd aan om daar rond te lopen met zichtbaar de schedels en botten om je heen. Maar heel indrukwekkend, je wordt er gewoon stil van.
Na het traditionele dorp zijn we naar een begrafenis ritueel gegaan. Dit was een kleintje en zou 'slechts' twee dagen duren. Klein is relatief. Er waren vele tribunes gebouwd. De dode stond in zijn kist op een balustrade van zijn huis. De familieband is hier nog heel sterk en men wordt pas begraven als iedereen kan komen, dus meestal in de vakantieperiode. Verder is het een heel gebeuren en best kostbaar, waardoor het jaren kan duren voordat men begraven wordt. Eerst moet er voldoende geld zijn. Tot die tijd ligt de dode in huis in zijn kist en wordt niet 'dood' maar ziek genoemd. Men praat dan ook tegen hem/haar en er wordt ook met iedere maaltijd eten neergezet.
Tijdens het begrafenisritueel worden er geschenken aangeboden aan de familie van de overledene. Dit zijn varkens, buffels en in ons geval een slof sigaretten. Hiermee bouwen we geen verplichting op aan de familie om iets terug te doen. In de andere gevallen wel. Men verwacht als er een varken geschonken is, bij een begrafenis in die familie ook een varken terug. Uit respect doet men dat ook, maar soms is er geen geld en wordt er een lening aangegaan. Men wil niet te boek staan als alleen 'ontvanger' en geen 'gever'.

De dieren worden daar ter plekke geslacht, schoongemaakt, bereid en opgediend. Gebakken, gekookt, in bamboe hulsen met specerijen gestoofd. Vele mogelijkheden blijkt. Niet over nadenken, gewoon eten en proeven en het smaakte goed. Verder wordt er ook koffie en cake geserveerd, echt Hollands lijkt het zo. Ik hoef niet te vertellen dat voor ons die het doden van dieren niet meer van nabij meemaken, wij kopen ons stukje vlees bij de slager, het zien van het hele gebeuren een vreemd en soms akelig aanziend schouwspel is. Maar voor hen is het heel normaal en de kleine kinderen lopen er gewoon tussendoor te spelen, heel bizar.
Nadat we dit een tijdje hebben aangezien heeft onze gids, we hebben een gids ingehuurd voor deze 3 dagen in Torajaland, ons weer meegenomen. Het blijft de hele dag zo doorgaan. Morgen worden de buffels geslacht, maar daar zijn wij niet bij.
Trouwens, als men als overledene bij de hemelpoort staat om dat maar zo te zeggen, wordt er gevraagd wat hij meeneemt. Het aantal varkens, buffels en eventuele andere beesten tijdens het ritueel dienen daarvoor. Als je genoeg meebrengt krijg je een hoog en aantrekkelijk baantje, maar breng je weinig of niets mee, dan wordt het boven ook niets. Dus rijk en arm beneden wordt boven in stand gehouden, heel anders dan in het Christendom dus.

Na de plechtigheid zijn we naar Lemo gereden. Hier is een van de indrukwekkendste rotsgraflocaties van de streek. Tientallen beelden op balkons, de tau-tau, kijken hier het dal in en bewaken de graven. De graven worden hoog in de rotsen uitgehouwen en voor een graf duurt dat ongeveer 2-3 maanden. Allemaal met de hand. Nadat men hier in is neergezet wordt het afgesloten met een houten deur met een geheim slot. Dit om plundering tegen te gaan. Als men rijk is bijvoorbeeld wordt er ook goud en zilver mee begraven en dat blijft toch aantrekkelijk.

Verder hebben we de Babyboom nog gezien en nog een olek met rotsgraven en tau-tau die de wacht hielden.
De babyboom is letterlijk een boom waar men een gat van ongeveer 50 cm in het vierkant uithakt, niet al te diep en de baby wordt daar dan op zijn hurken met het hoofd omhoog ingezet en met een bamboemat afgedicht. De boom leeft en uiteindelijk is de baby geheel in de boom opgenomen en het enige zichtbare is dan een spleet in de bast. De baby mag nog geen half jaar zijn en ook nog geen tand hebben. Ook komt bij het uithakken van het gat in de boom wit sap vrij. Zo wit als moedermelk wordt gezegd en dient dan ook om de baby in zijn reis te voeden.
Tegenwoordig wordt het minder gedaan omdat er simpel minder babysterfte is. Vroeger werd de navelstreng met een bamboemes afgesneden wat niet gereinigd kon worden waardoor de kans op infectie groot was. Tegenwoordig heeft elk dorp wel een kliniek waar men kan bevallen. Thuisbevallingen worden dan ook minder gedaan.
als laatste zijn we nog naar de konigsgraven gegaan in Suaya. Ook dit zijn rotsgraven en ook hier kijken de Tau-Tau over het land heen. Deze zijn echter nog origineel, die in Lemo zijn allemaal replicaten. De echte zijn gestolen en verkocht aan toeristen. Heiligschennis en werd hier met de dood bekomen als men je te pakken kreeg. Net als met de buffels een ring door de neus, door de straten heen werd je meegenomen om te kijk te staan en in je eigen dorp werd een steen om je nek gelegd en het water in geworpen. Sinds de onafhankelijkheid mag dit niet meer.

Tot zover dag 1 hier in deze wonderlijke streek.

De 2e dag in Tanah Toraja

We hebben het vandaag rustig gehad met bezichtigingen maar wel de hele dag weer onderweg geweest. Om 9 uur werden we weer verwacht en zijn als eerste naar een dierenmarkt gegaan in Bolu. Deze wordt iedere 6de dag gehouden. Je weet niet wat je ziet. De varkens worden achterop scooters afgevoerd, liggen weer aan bamboestokken vast gebonden om van eigenaar te wisselen. Het is zo onwerkelijk, de Nederlandse normen moet je echt vergeten. Iets verderop staan de buffels, ring door de neus en aan een touw worden ze daar getoond. Er zitten echt kostbare tussen die een prijs van een Porsche bij ons hebben. Maar ze zijn zo belangrijk in de traditie van de Toraja dat ze ook gekocht worden. Nu was het nog betrekkelijk rustig, maar in juli/augustus als de grotere ceremonies plaatsvinden dan is het hier een drukte van belang.
De buffels worden hier trouwens vertroeteld. Ze hebben in Toraja nooit op het land gewerkt zoals elders in Indonesië wel gebeurd. Ze worden 2x per dag in de rivier gewassen, worden verwend met goed eten en soms stinkt de baas meer dan de buffel.
De markt gaat naadloos over naar vis. Verse vis, gedroogde vis. Alles is hier. Vers is tegenwoordig bij voorkeur echt vers: levend. Ze liggen in een laagje water naar lucht te happen, maar zo weet men dat het echt vers is. Als de vis van zee wordt aangevoerd wordt het nog wel eens met formaldehyde behandeld om 'goed' te blijven. Niet echt gezond goedje kan ik je verzekeren. Het wordt hier ook gebruikt bij het balsemen van de dode die in je huis ligt te wachten op de begrafenis.

Na de markt zijn we naar Palawa gereden. Dit is opnieuw een traditioneel dorp. Er werd een volledig nieuw Tongokan gebouwd. Geheel van hout. En weer veel handwerk om de traditie in ere te houden. Ingrid kon trouwens de verkoopster van souvenirs niet weerstaan en heeft een lepel gekocht van buffelhoorn. We gaan die thuis gebruiken om de rijst op te scheppen :-) En ik heb de strijd met haar verloren om het niet te doen. Er hoefde dus geen hanengevecht aan te pas te komen om het verschil tussen ons te beslechten.
Ook hebben we hier een ander soort rotsgraf bekeken. In de grote stenen die door vulkaanactiviteit omhoog zijn gekomen worden hier de graven uitgehakt. Ook nu weer alles met de hand. We hebben ze aan het werk gezien en mijn complimenten aan hen, wat een hard werken is dat.

Hierna zijn we de bergen in gereden en hebben boven in Batutulmonga geluncht. Dit is een restaurant op 1380 meter, handig zo'n GPS. Niet te geloven hoe mooi dat was neergezet. Het drijft volgens mij volledig op de toeristen en de Daniel bevestigde dat ook met een lach. Het begon te regenen maar dat was van korte duur. Toch bleef de lucht dreigend. Daniel kwam ons dan ook halen. We zouden door de rijstvelden een stuk naar beneden lopen en het was nu nog droog. Wij de paraplu mee uit de auto van Sam en op pad. Het was flink glibberig bij tijd en wijle en Ingrid werd dan ook netjes aan de hand genomen om over de lastige trajecten heelhuids naar beneden te komen. Ook de bamboe bruggen, nu ja, een paar stammetjes lagen dan naast elkaar en zie maar dat je over het water komt, werden met enige aarzeling genomen.En zonder noemenswaardigheden hebben we de weg afgelegd. Er waren stukken bij met een grandioos uitzicht over de velden het dal in. Echt wel mooi om te zien.

En hiernaa weer terug naar het hotel. Sam wist een kortere weg blijkbaar want hij sloeg opeens af een zandpad op. Als dat maar goed gaat dachten we nog en .... NEE het ging niet goed. Op een laag gedeelte was het er erg modderig en glad bleek. We kwamen vast te zitten. Alle trucs werden uitgehaald maar we groeven ons steeds verder in. Uiteindelijk zijn we met behulp van de lokele bevolking eruit gekomen. Een schep om de rnd van de kuil wat te effenen, veel kleine stenen voor de wielen en dan met z'n allen duwen en hopen dat er niet al te veel modder opspuit of de wagen opeens wegschiet waarbij je dan languit in de modder ligt. Maar het ging goed en we zijn eruit gekomen. De weg blijkt dus wel korter te zijn maar niet sneller :-)
De wagen ziet er niet uit, Sam heeft wat te poetsen, zowel buiten als binnen. En hij moet zijn banden nazien want deze stonden behoorlijk te roken. We gaan het morgen zien. Dat wordt onze laatste volle dag in Torajaland.

18 April, de 3e dag in Tanah Toraja

Vandaag gaan we de andere kant de bergen in. We lopen vandaar de hele ochtend bergafwaarts, deels door de rijstvelden om na de lunch nog een natuurlijk graf te bezoeken.
Omdat we gisteren vast hebben gezeten, de auto was trouwens weer mooi schoon, had Ingrid een beetje de angst te pakken dat we weer ergens vast kwamen te zitten. De wegen hier zijn niet altijd heel goed, om een understatement te gebruiken, en erg smal. Dus bij grote gaten of tegenliggers staan we bij tijd en wijle behoorlijk scheef. Oh, oei, gaat dat wel goed. Ingrid heeft het af en toe behoorlijk benauwd. Maar Sam is een goede chauffeur en loodst ons zonder problemen de berg op.
Niet geheel boven maar we moesten eruit om vandaar de wandeling te beginnen. Vol goede moed gingen we op weg. Eerst over een betonnen weg, maar dan was het nog opletten. Op schaduwplekken ligt er behoorlijk wat alg en dat blijkt behoorlijk glad te zijn. En dan een 'afsteek weggetje in! Dit leidde ons naar de rijstvelden. Eerst door een nauwe doorgang tussen de rotsen door. Ingrid werd weer aan de hand genomen door Daniel. En dan over de dijkjes van de rijstvelden. Deze bestaan uit opgehoogd modder wat enigzins is ingeklonken, maar nog steeds nat en glibberig. Soms 2 voeten soms een voet breed. Soms links en rechts direct de rijstvelden, een 20 cm lager, maar met 20 cm water er bovenop, soms aan een kant een meter tot anderhalve meter lager het rijstveld.
Ingrid kreeg het echt benauwd en de stress liep hoog op. "Ik wil dit niet" en toch moesten we verder. Omkeren was ook niet echt een optie. Regelmatig aan 2 handen vast gehouden schuifelde ze dwars over de dijkjes. Daniel toonde zich bezorgd en behulpzaam. Hij probeerde Ingrid moed in te spreken door te zegen dat Erica (Terpstra) dit niet had gekund en dat zij een sterke vrouw was. Veel hielp het niet en de tranen liepen over haar wangen. Ik had dat niet verwacht, want het ergste wat je kon overkomen is dat je in het rijstveld moet stappen om niet te vallen. En ja, dan zit je tot aan je knieën in de modder. Maar het gaf Ingrid geen rust.
Tegen het eind moesten we toch over een paar lastige trajecten. Ingrid werd op een steen neergezet, bladeren als een kussen, en Daniel ging de weg verkennen. Hij kwam terug met een schep en heeft onderweg vele traptreden gemaakt. Ver was het niet meer tot de weg. De treden hielpen goed en we zijn uiteindelijk droog op de weg geraakt.

Hier viel de spanning weer van Ingrid af. Normaal zou Daniel nog een andere korter, mooiere route hebben genomen hierna, maar hij wilde Ingrid niet nog eens op de proef stellen. Dus we zijn het lange pad afgelopen. Dit voerde ons langs huizen en door 2 dorpjes. Ook een school was hier aanwezig en de kinderen hebben we van pennen en stiften voorzien. Helaas hadden we niet voor iedereeen wat bij ons. Toch voelt het vreemd aan om zo Sinterklaas te spelen, maar het werd in dankbaarheid geaccepteerd.
Sam stond ergens met de auto te wachten en het laatste stuk naar beneden hebben we dan ook met de wagen afgelegd. Hierna eerst lunchen. En toen naar het natuurlijke graf, ons laatste deel van de rondtour door Tanah Toraja. Het 'natuurlijke' zit in het fiet dat er hier grotten zijn waar de ksiten in worden bijgezet. De grond is hier eigendom van een clan en de verschillende families worden bij elkaar gezet. Gestapeld en in elkaar geschoven is een betere beschrijving. Ook de Tau-Tau's bewaken hier weer de graven. Onze gids, nee, niet Daniel maar iemand van de clan om het maar zo te zeggen leidde ons rond en hield er wel van om ons op een paar bizarre plekken op de foto te zetten. De botten en schedels liggen hier ruim om ons heen en dat moest dus op de foto met ons. Men gaat hier toch wel wat anders met de dood om.
We zijn hierna alleen nog bij de kunstenaar wezen kijken die de Tau-Tau maakt. Hij was er met een bezig. Manshoog en spreken lijkend op de man die op de foto ernaast stond. Het poppetje was compleet, armen, benen, handen en voeten met de aderen er op liggend. Maar ook het piemeltje ontbrak niet. Het moet een evenbeeld zijn van de overledene en daar hoort dus alles bij. Eenmaal terug in het hotel hebben we afscheid genomen van Daniel. De volgende dag zouden we opgehaald worden door Sam om 13:00. Het is dan maar een ritje van 2 uur.

19 april, naar Palopo

Het is uitslapen vanochtend. Maar dat blijkt toch wel moeilijk te zijn. Geen ramen in huis maar slechts gaas om de insecten buiten te houden, maar het geluid van vertrekkende gasten dus niet. We waren dan ook om 8 uur alweer op. Snel onder de douche om het sweet van vannacht weer af te spoelen en gaan ontbijten. We moeten uiterlijk om 12 uur uitchecken dus we hebben de tijd. Na het ontbijt rustig onze koffer weer ingepakt en de natte zaken buiten in de zon gelegd om te drogen. Straks bij het binnenhalen niet vergeten de mieren eraf te kloppen :-)

We zitten nu in Palopo, een stad aan zee, weer broeierig warm. We zijn vanmiddag nog even naar de haven gelopen maar zijn de pier niet opgegaan. Wordt weer geld gevraagd. Het is hier wel duidelijk minder toeristisch. We worden na gekeken en met 'he, mister' aangeroepen. En veel uitbundige begroetingen. Belanda is hier toch weer een verschijnsel wat ze niet veel zien.
Vanavond zijn we het stadje in gegaan op zoek naar het restaurant wat ze in het hotel hebben opgeschreven voor ons. Ook in het hotel kennen ze geen Engels. Maar op straat bij een Warung Kopi (koffieshop) maar eens gevraagd. Daar ergens links maar helemaal zeker wisten we het niet. Maar we moetsen even wachten en dochterlief ging ons voor op de brommer. Vriendelijkheied en behulpzaamheid waar de Indonesiërs zo bekend om zijn.
In het rumah makan (restaurant) hebben we beide een 'Juice Nederland' genomen. Geen idee wat we zouden krijgen maar zo stond het op de kaart en dat konden we dus niet negeren. Het bleek een soort shake te zijn met rode vruchten (aardbeien?) en iets van yoghurt. Heerlijk fris om lekker. Verder gebakken garnalen met witte rijst. En dat alles weer voor nog geen 10 euro.

20 April, onderweg naar Tentena

Vandaag zijn we om acht uur vertrokken. We hadden een lange reis voor de boeg. In het boekje stond niet veel behalve wat over de slavenhandel. Het Luwu district was het centrum van de slavenhandel. De slaven werden uit Torajaland gehaald en hier verhandeld. Maar daar is nu niets meer wat daar specifiek aan herinnerd.
Het werd ook een lange dag, met weinig hoogtepunten. De pure reistijd werd 7 uur, met de pauzes mee is dat 9,5 uur totaal. Wat we meegemaakt hebben zijn de bergwegen die we over moesten. Vele haarspeldbochten, hele slechte stukken er tussendoor, dat is zo'n beetje het verhaal. Oh ja, de weg is behalve slecht ook af en toe voor de helft verdwenen! Verder liggen er rotsblokken half op de weg, hangen er grote takken over, niet echt een weg om in het donker te doen, en zeker niet op een brommer, voordat je het weet rijdt je een gat in of zie je die ene tak niet!
De hoogtepunten van vandaag, ja we hebben wel wat gezien, zijn; een waterval, zomaar langs de weg, geen entreegeld te betalen; wilde orchideën, in de kleuren wit tot donker rose, en sommige tot mans hoog; een boom geheel over de weg, samen met Sam deze geprobeerd aan de kant te leggen, maar de wortels zaten nog vast, maar wel zover weg kunnen duwen dat de auto's er langs konden. Maar zodra je het lostliet schoot hij weer over de weg.
Ons verblijf is letterlijk een hutje aan het water. Op een eiland om preciezer te zijn. We moesten dan ook in een kano stappen, net zo een als op het Tempe-meer. De koffers gingen mee aan boord, de auto werd in de garage gezet aan de zijkant van de weg zodat ook Sam mee ging. Hij blijkt van alle markten thuis, want hij startte de moter, stuurde ons netjes over het meer naar het eiland waar we zo de wal op schoten. Daar stond Annelies ons al op te wachten. Nederlandse, getrouwd en 2 kinderen en al 15 jaar in Indonesië. Het is al 6 uur en om 7 is het eten klaar. Gauw even omkleden, lange broek en blouse met lange mouwen aan want er zijn veel muggen op dit moment zei ze. Manlief heeft de kookbeurt. Ben benieuwd wat het gaat worden.

21 april, Tentena

Gisteravond lekker gegeten en gelukkig viel het met de muggen reuze mee. Er stond een windje, komt een bui aan, en de muggen waren sowieso laat. Wij waren om 9 uur al weer op de kamer, gegeten en al. Ingrid wilde gaan internetten. We hadden een voucher hiervoor gekocht maar helaas blek de code niet juist, of beter gezegd, al een keer door een ander gebruikt. De melding was dat het tegoed al was opgebruikt.. Nou ja, dan morgen maar, hoewel dat bij Ingrid niet gemakkelijk gaat. Ze is nog niet in de Indonesische doen van plan-plan ;-)
Vandaag stond er niets op het programma behalve een klein wandeling dus we hadden, als enige gasten op het moment, het ontbijt om 9 uur besteld. Lekker luxe, roomservice. En zie daar, klokslag 9 stak Annelies haar hoofd om de hoek. Pannekoeken, koffie, thee en vruchtensap. Lekker!
Meteen een nieuwe code gevraagd voor het internet. Maar we gaan eerst weg, met de boot naar het dorpje verderop. Daar zitten de kinderen van Annelies op school. Het is 20 minuten varen, maar zij brengt de kinderen eerst aan wal waar wij waren opgestapt en brengt ze dan de 3 km op de brommer. En 's middags weer ophalen ook natuurlijk. Wij hebben de 3 km gelopen. Eerst door het dorpje heen. De huizen zijn hier in het algemeen netjes, niet van die armzalige hutjes. En de mensen zijn weer heel vriendelijk. De was werd gedaan en hoe kan het anders, in het meer natuurlijk.
Blijkbaar is het een redelijk welvarend dorpje want er stonden best veel koeien op het grasveld. Nou ja, voetbalveld eigenlijk, lekker soppen op je blote voeten door de koeienvlaaien. Natuurlijk moesten we ook hier weer op de foto en we lieten ons dat weer welgevallen. Het waren mooie meiden dus ik had geen bezwaar :-)
Eenmaal weer terug bij het ophaalpunt stond Sam al klaar met het bootje. Er stond nu behoorlijk wat golfslag, de wind was aan het aantrekken. Maar we zijn toch droog overgekomen. We hebben hier maar gelunched want in het dorpje was geen Rumah Makan of een Warung te vinden. De internetcode ook maar meteen geprobeerd en ook de 2de werkte helaas niet. Het hele vel met codes werd er bij gehaald en nummer 3 (toch 3x scheepsrecht) deed het wel. Ingrid weer happy, kan ze weer wordfeuten.
Het is pas 4 uur, dus we hebben nog plenty tijd. We zijn net wezen zwemmen. De wind en daarmee de golfslag was best sterk. Je zag de regenbui al hangen maar voorlopig schijnt de zon nog. Dus lekker in de zon opdrogen. Morgen wordt het vroeg op denk ik zo. Volgens de beschrijving is het 10 uur rijden en over niet al te beste wegen. Maar dan zitten we voor 4 nachten aan het strand. Oh Oh wat hebben we het slecht :-)

Inderdaad vroeg op!

Vijf uur liep de wekker af vanmorgen. Niet alleen zou het een lange dag worden, maar men is ergens in de bergen met de weg bezig en na de spits :-) wordt deze afgesloten: tussen 08:00 en 12:00. We hadden Annelies om koffie en thee verzocht om wakker te worden en een ontbijtpakket want zo vroeg al ontbijten is niet ons ding. Ik had de koffers al naar de verzamelplaats gebracht toen Annelies er aan kwam. Ze had gedacht de koffie en thee naar het huisje te brengen maar we waren er al! Om kwart voor zes zaten we al in het bootje om ons naar de kant te brengen.
Het werd een lange zit en tja niet zo veel te beleven. We reden lange tijd met de kust mee om uiteindelijk links af te slaan de nauwe bergrug over. Mooi om te zien, maar het was wazig helaas, dus geen foto's gemaakt. Aan de andere kant was er politie controle en ook wij werden verzocht om het raampje te openen om ons paspoort te kunnen tonen. Dat deel begrepen we wel, maar de rest niet. "Saya tida bisa bahasa Indonesia" lepelde ik op uit het boekje en met een big smile werd het paspoort weer terug gegeven.
Een kwartier voordat we bij ons nieuw verblijf aankwamen hebben we nog gelunched, het was ondertussen half twee, en we hadden trek gekregen. Ik vermoedde dat Sam gratis wilde lunchen dat hij hier stopte, en gelijk heeft hij. Met het aanbrengen van toeristen is dat volgen mij iedere keer zo geweest. Verse vis hebben we gekregen en deze smaakte heerlijk. In Makassar zat er een raar smaakje aan en hoewel we er niet ziek van zijn geworden hadden we over het woord 'vers' daar onze twijfels. Maar dit was echt goed.
En inderdaad een kwartiertje rijden en we kwamen bij Dive Resort Prince John. Nu echt alles uit de auto want Sam gaat ons hier verlaten en moet weer terug naar Makassar, mogelijk om weer met nieuwe toeristen het rondje te maken. We hebben afscheid genomen in ons huisje, nr 5. Dat stonk nog naar carboleum en de lak voelde ook nog plakkerig aan. Daar moesten we toch wat voor regelen! Anders hebben we beide grote koppijn de volgende dag. Nog niets uitgepakt werden we naar de receptie geleid om ons in te schrijven. Daar hebben we geklaagd over de verflucht, maar de jongens hadden zich vergist. Niet nummer 5 maar 4 was voor ons bedoeld en dat was zeker geen straf. Het was een luxer onderkomen en dat kostte nu niets extra. Anders haddem we het er zeker om verzocht en de 6.000 Rp per dag zonder meer betaald.

Onze koffers werden netjes verplaatst naar het nieuwe huisje. Het was nog vroeg, dus zwemgoed aan, de snorkelspullen mee en het water in, heerlijk. Hierna lekker op een ligbed uitrusten en van de 'coffee time' genieten: kopi Tubruk met een plakje cake. Dan weer terug naar ons huisje om te douchen en nog wat te relaxen. En nu blijkt dat we een vaste huisgenoot hebben! Bij het optillen van de toiletbril blijkt er een varaan in te zitten. Hij (of zij) schrok net zo als ikzelf, draaide zich om en verdween onderwater door de rioolbuis. Maar hij was zeker niet weg. Later die middag schrok Ingrid zich lam. Ze zat op de pot en hoorde wat naast haar bij de douche. Toen ze om het hoekje keek zat daar meneer haar aan te kijken. Een gil volgde zoals Ingrid die kan geven. Blijkbaar schrok de varaan er ook zo van dat hij het op een lopen zette en met grote snelheid naar buiten vloog. Maar goed dat de buitendeur open stond.
Met 2 grote biertjes achter de kiezen moest ik regelmatig naar het toilet die nacht. Een lampje mee, tegen de pot aan schoppen en voorzichtig de deksel optillen. Maar meneer was blijkbaar op jacht want hij heeft zich niet meer getoond die nacht.

De komende 3 dagen staan in het teken van duiken. Nu de eerste 2 dagen

23 april, de eerste dag, de dag dat Ingrid zich niet lekker voelde.
Gisteren heeft Ingrid Durian gegeten hier, nou ja, een stukje. Het is een vrucht waar je van moet houden. Het stinkt verschrikkelijk en ik vind het echt niet lekker. Maar Ingrid nam wel een stukje, tot veler verbazing. Of het dat is wat niet goed is gevallen? Feit is dat ze 's avonds al niet veel at, maar vanochtend beviel het ontbijt ook niet. Ze is dan ook op bed blijven liggen terwijl ik om 9:15 me meldde bij Igede, de duikgids. Na het passen van het pak en trimvest zouden we het water in gaan. Vanaf de kant naar het huisrif. Maar Igede had nog geen 2 slagen gezwommen of hij kwam alweer boven. Nee dat wordt niets, we gaan met de boot en laten ons met de stroming terug voeren. Ik vond het prima en na 4 minuten varen vielen we al achterover het water in. Maar wat bleek, de stroming ging hier juist de andere kant op. De boot bleef gelukkig bij ons en heeft ons oook na 62 minuten weer opgepikt. We hebben nu het Nasrun Paradise als duikspot gehad. Prima om te doen en mooie dingen als naaktslakken gezien.
Maar Ingrid zat niet aan de kant dus na het afdoen van de duikspullen ben ik naar ons hutje 4 gelopen. Daar lag Ingrid nog op bed! Ze voelde zich nog altijd niet lekker. Ze heeft een paracetamol ingenomen en zijn naar het strand gelopen. Ik wilde wel wat eten maar Ingrid hoefde echt nog niets. Om twee uur ben ik mijn 2de duik gaan maken, op het Anchor Point. Hier zitten de wat grotere beesten als haaien en schilpadden dus ik heb mijn actie camera meegenomen. Altijd wel leuk wat bewegende beelden. En ja hoor, er lagen 2 baby haaien onder een groot tafelkoraal te schuilen. De camera aan en filmen. De aandacht werden de haaien teveel en kwamen onder het koraal vandaan, zwommen om ons heen met een grote boog om weer onder het koraal te gaan. Mooi gefilmd en was hevig benieuwd hoe dat er uit zou zien. Daarna inderdaad nog een schildpad gezien en een grote Tricker Fish. Ik kon bij deze heel dichtbij komen terwijl hij aan het koraal aan het eten was. Ook dat mooi op de film kunnen zetten.
Na zo nog wat gekeken te hebben zijn we weer terug gegaan. Ook nu weer ruim een uur onder water geweest, heerlijk. Ingrid lag nog op haar bankje en voelde zich wel wat beter, gelukkig. Ik wilde snel terug naar de kamer, want hoe zien de filmpjes eruit? Nou, dat viel tegen :-( Er zitten mooie opnames tussen, maar juist die van de haaien en Tricker Fish, zonde. De camerastandpunt is te hoog, dus je ziet onderin de vin van de haai, maar de haai zelf niet. 's Avonds bij het eten dit verteld aan Mare, hij duikte mee vandaag en gebruikt een Gopro camera. Zijn beelden zijn wel goed en ik kan die van hem copieren. Dus dat gaat toch nog goed komen!
Het eten is een beetje in het water gevallen. Barbecuen stond op het programma en ze hadden hun best gedaan. OP het strand waren van de ligbanken tafels gemaakt, olielampen dienden voor verlichting en de barbecue was al aan. Maar er vielen een paar regendruppels wat al niet veel goeds voorspelde. En ja hoor, het begon te regenen. Eerst voorzichtig, de tafels werden afgeruimd en onder de parasols werden de borden neergezet, maar al snel begon het te gieten. Alles werd snel naar de bar gebracht, aan tafeltjes neergezet, daar waar plek was. De vis en sate was al gaar gelukkig en werd ook gebracht en ook de lange tafel met de rijst, groente etc werd onder het afdak gedragen. Zo konden we in ieder geval nog van ons avondeten genieten, maar het is wel jammer dat het niet op het strand kon doorgaan.

24 april, dag 2 in Dongala, weer duiken vandaag.

Ingrid voelde zich goed vanmorgen en we gingen dan ook goed gemutst naar het ontbijt. Alleen de hoeveelheid op het bord van Ingrid was toch iets te hoog gegrepen. Ze kon het niet op krijgen, blijkbaar nog niet geheel hersteld. Maar ze ging wel duiken, zo goed voelde ze zich wel. Half tien stond op het programma maar Ingrid was om kwart over negen bij de duikshop, zij moest nog een passend pak zien te vinden. Dat is niet helemaal gelukt, het was of te ruim of t krap. Het werd dus te ruim, kan ze in ieder geval ademen :-) We gaan bij het huisrif het water in, maar de stroming was nog te sterk volgens Igede. Het werd dus 10 uur dat we het water in gingen en inderdaad, de stroming was nagenoeg weg. Rustig zijn we afgezakt naar uiteindelijk 22 meter max. Onderwg weer veel vis gezien, naaktslakken en ... een dwerg zeepaardje. Voor de goede foto moet je op de openingspagina kijken, want op mijn foto zie je het niet duidelijk, hij keek de andere kant uit en dan zie je eigenlijk alleen zijn rug. Maar de camouflage is zo goed dat je het op een stilstaand beeld niet kan herkennen als je niet gewezen wordt waar te kijken. Ingrid zag het eerst ook niet en hield vertwijfeld haar handen omhoog. Er kwam een loep te voorschijn bij Igede en toen zag Ingrid iets bewegen aan het koraal en herkende ze een zeepaardje. Toen ik dichterbij kwam had ik ook moeite om het te zien, maar dankzij mijn aangepaste duikbril zag ik het wel direct. Maar het dan nog scherp op de foto te krijgen valt niet mee, maar is gelukt.
Eenmaal weer aan de kant bleek Ingrid wat last van haar rug te hebben gekregen en besloot niet de 2de duik te doen. Ikzelf zou wel gaan maar .... Duiken is een dorstige sport, je ademt echt droge lucht in en dat moet je met veel drinken weer compenseren. Dit deed ik die dag te weinig en kreeg ook prompt hoofdpijn. Ook mijn lunch viel niet geheel goed, ik moest steeds opgeven, en besloot ook maar de 2de duik te cancelen. Morgen is er nog een dag, dan wel alleen een morgenduik. De dag daarop gaan we hier weer weg, vliegen via Jakarta naar Sumatra en 24 uur van te voren mag je dan niet duiken.
De hele middag lekker aan het strand gelegen, ook wel eens lekker, en af en toe het water in om weer wat af te koelen. s'Avonds tijdens en na het eten hebben we Herman (ons huisdier is zo gedoopt) laten zien aan degene die het nog niet gezien hadden, inclusief Alex de eigenaar. Nu is het wel zo dat we Herman niet meer gezien hadden vandaag. Met de ochtendschoonmaak is er waarschijnlijk wat chemisch in het water gedaan wat hem heeft weggejaagd. Maar Alex zei dat als hij zich toch weer liet zien en hem moesten waarschuwen, dan zou er eens gekeken moeten worden hoe Herman binnenkomt.

25 april, de laatste duikdag

Herman geeft nog steeds niet thuis, een hele geruststelling, kan je tenminste op je gemak naar de pot :-) Vanochtend zijn we weer gaan duiken, nu met de boot naar National Reef. Dat is 3 minuten met de boot, net om de hoek. Hier zijn waarschijnlijk schildpadden, Blue Spotted Stingray en misschien nog haaien te zien. Aangezien dit 'groot wild' is liep ik te twijfelen of ik mijn foto- of filmcamera mee zou nemen. Ingrid zei dat zij wel zou filmen, komt er nog wat op het beeld tenminste :-)
Voor het te water gaan heb ik haar uitgelegd hoe het apparaat werkt en daar gingen we. Na een minuut of wat zaten we al op 25 meter en daar was een poetsstation. Geen vis te bekennen maar wel de kreeftjes. Als je je hand daar neerlegt komen ze op je hand zoeken naar parasieten. Kriebelt wel, maar voor de foto was het helaas de onderkant van mijn hand waar ze zaten. Ingrid heeft het gefilmd. Verder nog veel andere dingen gezien, maar het meest bijzondere was toch wel 2 gigantisch grote schildpadden. Een van de 2 ging er al snel vandoor, maar de grootste bleef geduldig liggen. Igede wilde de camera van Ingrid zodat hij een shot kon nemen van het schildpad met Ingrid daar vlak boven. Ikzelf heb iets ingezoomd en een mooie plaat van de kop kunnen schieten. Het was echt bijzonder, vooral door de afmeting van het beest.
Hierna zijn we rustig steeds wat hoger gegaan om uiteindelijk lang op 5 meter rond te dobberen. Hier is veel te zien zoals verschillende soorten anemoonvissen. Het was ook maar goed dat we daar lang zwommen: mijn duikcomputer is aan de veilige kant als je dat vergelijkt met die van Igede. De computer gaf al aan dat ik in Deco-mode zat en sowieso 3 minuten extra op 3 meter moest blijven. Maar doordat we lang op 5 meter zijn gebleven verviel de Deco-stand gelukkig en konden we uiteindelijk na 57 minuten weer de boot in klimmen.
Igede is benieuwd of de filmpjes gelukt zijn, maar ik had er een hard hoofd in gekregen. Nadat het schildpad weg was gezwommen kreeg ik de camera in mijn handen gedrukt. Hij had het uitgezet, maar dat was juist niet zo, het stond aan. Maar goed, we zullen zien.
Om een lang verhaal kort te houden, Ingrid kon het niet goed zien, ze moet ook aan de aangepaste duikbril geloven. Het displaytje waar je kan zien of het aan of uit staat is niet duidelijk maar voor haar niet afleesbaar. Ik heb lange stuk film gezien, met veel luchtbellen, duimen, lucht, zand en wat al niet meer, maar geen noemenswaardige dingen. Dus helaas geen kreeftjes op mijn hand, geen schildpad. We moeten het doen met de foto's.
We hebben de duikspullen weer verzameld en naar de kamer gebracht. Morgen niet duiken, alleen snorkelen, maar zonder vinnen en schoentjes. Die krijgen we anders met geen mogelijkheid droog genoeg om in de koffer te doen. Vanmiddag hebben we ook nog even gesnorkeld en het is verbazend hoeveel je ziet. Het was laag water dus je kon best dicht bij het koraal komen. Wat een leven zo dicht bij. Nu weer lekker gedouched, vanavond weer lekker eten en even na kletsen aan de bar.

26 april, de laatste dag in Dongala. Vanavond vliegen we weer.

Vanochtend nog heerlijk gesnorkeld. Vanmiddag nog een keer schat ik in en dan weer gaan pakken. Om 18:00 met de taxi naar Palu, om 21:05 met het vliegtuig naar Jakarta. Het zijn dus de laatste uren nu op Sulawesi. En morgenochtend weer door naar Medan, Sumatra.
Op Sulawesi veel gezien, veel gedaan, maar het waren toch rustige dagen geweest. Heel anders dan op het drukke Java.
Ingrid heeft weer last van een verkoudheid lijkt het. Ze was vannacht weer behoorlijk aan het hoesten en nu hoor ik haar weer. Neusspray om de luchtwegen een beetje open te houden, paracetamol voor een beetje welbehagen. Eens zien hoe ze de komende dagen doorkomt. Ik hoop dat het snel beter wordt, 4 dagen in de jungle is anders ook geen pretje.

Nu de volgende dag dat ik dit hier nog even aanvul, de laatste uren op Sulawesi.
We hebben inderdaad 's middags nog gesnorkeld en daarna nog heerlijk genoten van de 'coffee time'. Toen nog even snel onder de douche en alles weer in de koffers gedaan. De natte zwemspullen ook er maar in gedaan, die drogen we wel weer in Medan, Sumatra. En we waren nog maar net klaar of daar was onze chauffeur al. Mooie timing kan je ook zeggen :-) Het is best een eindje sjouwen met die koffers, want de ingang waar de auto staat is toch al snel 100 meter. Niet ver, maar met een koffer van 23 kg op je nek en een rugtas van zeker 10 valt dat toch niet mee. Eenmaal in de auto begon het zachtjes te regenen. Op zich niet erg maar de ramen van de auto zijn vet en de ruitenwissers hebben ook hun beste tijd gehad. En de binnenkant begon ook nog te beslaan, een ideale combinatie om weinig te zien. En dat deed hij dan ook. Wel met de ramen open rijden maar dat hielp dus echt niet en je merkte aan zijn reacties op het verkeer dat het zicht niet optimaal is. En dat met onverlichte brommers, auto's en koeien op de weg een mgoede mix op een aanrijding, vond ik. We hielden ons stil zodat hij de aandacht op de weg kon houden.
Het werd pas beter toen het harder ging regenen. De ramen werden gesloten en de airco ging aan waarmee de condens van de voorruit verdween. Ik begreep nu wel waarom die dat niet meteen deed, wat werd het koud! Blijkbaar is het onderhoud de laatste tijd erbij ingeschoten zullen we maar zeggen. We waren blij dat we op het vliegveld waren want het was toch een hachelijk ritje zo.
We waren ruim op tijd en dus eerst maar even eten? Nou, dat viel dus niet mee. Alles was gesloten en er was al niet veel! We hadden wel geluk dat er net een zaakje open was om de voorraad aan te vullen. Daar mochten we dus van profiteren en hebben wat broodjes en jusdorange kunnen bemachtigen. En als toetje: vertraging van het vliegtuig door het verkeer in Jakarta. Dat hadden we al een keer meegemaakt op Surabaya, zelfde reden. Nu een uur later, en dat houdt dus in een uur korter slapen voor ons.
De volgende dag vliegen we weer door en wel om 10:50. Dit houdt in om 09:00 weg bij het hotel. En als je dan om 01:30 in het hotel aankomt is dat maar 5 uur slapen, dan een lange douche om weer wakker te worden, een ontbijt met sterke koffie en hup, daar gaan we weer.

Dit was dus het laatste van Sulawesi, de volgende etappe komt er aan, Sumatra.